---

         

---

Życie gospodarcze w przedwojennej Łebie

     W latach 30. XX w. życie gospodarcze Łeby opierało się na rybołówstwie, rolnictwie, rzemiośle, handlu i turystyce. Omawiając te działy zacznijmy od rolnictwa, które dziś zostało niemal całkowicie wyparte z tutejszego krajobrazu. W mieście, zwłaszcza w jego południowej części, funkcjonowało kilkadziesiąt gospodarstw rolnych stanowiących wyłączne, bądź główne źródło utrzymania ich właścicieli. Prowadzona w nich produkcja bazowała na kilku lub kilkunastu hektarach, najczęściej z uprawą i hodowlą wszystkiego po trochu. Grunty orne, łąki i pastwiska znajdowały się na obrzeżach miasta. Poza tym wielu mieszkańców zajmowało się przydomową hodowlą zwierząt na własne potrzeby, głównie drobiu i świń. W związku z tym bardzo popularny był ubój gospodarczy, pozwalający sporo zaoszczędzić na wydatkach. Dla porównania robotnik w III Rzeszy średnio za miesięczną wypłatę mógł kupić w sklepie ok. 95 kg mięsa wieprzowego lub 1250 jaj.

Rybołówstwo

     Od wieków jednym z głównych pracodawców łebian było morze. Już we wczesnym okresie istnienia miasta połowa dymów unosiła się nad domami rybaków. Powolny wzrost liczby mieszkańców szedł w parze z rozwojem floty rybackiej. W 1938 r. w tutejszym porcie cumowały już 53 kutry rybackie, nie licząc kilku małych łodzi. 40 jednostek posiadało załogi 2-osobowe, pozostałe 3-osobowe. Oficjalnie złowiły one 1278 ton ryb, wśród których dominowały ryby flądrowate (823 tony), dorsz (409 ton) i śledź (37 ton). Na każdą jednostkę przypadały średnio 24 tony ryb rocznie, o hurtowej wartości ok. 12 rys. marek. Zawód rybaka morskiego uprawiało tu 119 osób. Statystycznie był to co 16 mieszkaniec miasta lub inaczej licząc, co 22 mieszkaniec Gminy Miejskiej Łeba.
     Przeciętne wynagrodzenie rybaka pracownika było nieco wyższe, niż robotnika w przemyśle. Ten drugi zarabiał rocznie ok. 1800 marek netto. Każde stanowisko pracy na morzu tworzyło miejsca pracy na lądzie. Przede wszystkim w przetwórstwie, którym zajmowało się 10 wędzarń i 2 wytwórnie konserw, zatrudniające łącznie ok. 150 osób. Doliczając do rybaków i przetwórców osoby zajmujące się handlem hurtowym i obwoźnym uzyskamy obraz miasta, w którym życie toczyło się dzięki rybie i wokół ryby. Co 8 mieszkaniec gminy miejskiej miał z nią do czynienia zawodowo.

Rzemiosło

     Do zaspokojenia potrzeb miasta i jego mieszkańców niezbędne były i nadal są usługi świadczone przez rzemieślników. Według spisu z 1934 r. w Łebie działało ponad 100 podmiotów gospodarczych, nie licząc rybaków, rolników i kwatero-dawców. Ponad 30 proc. z nich stanowiły zakłady rzemieślnicze o charakterze usługowym. W zasadzie były tu reprezentowane wszystkie istotne dla społeczności małomiasteczkowej rzemiosła. Zakładając, że chcielibyśmy wybudować w Łebie dom, mogliśmy się oprzeć wyłącznie na miejscowych fachowcach. Działały tu 4 zakłady stolarskie, 3 malarskie, 2 budowlane i po jednym elektrycznym, blacharskim i szklarskim. Największym usługodawcą na miejscowym rynku był Karl Kuglin. Posiadał on firmę wykonującą kompleksowe roboty budowlane, w tym ciesielskie i dekarskie, a także jedyny w mieście tartak. Znajdował się on przy dzisiejszej ul. Sienkiewicza.      Oprócz branży budowlanej działały też inne zakłady, z których wymienimy: szewski (5), krawiecki (3), fryzjerski (2), zegarmistrzowski (2), ślusarski (2), kowalski (1), powroźniczy (1), rymarski (1), kołodziejski (1), młyn zbożowy i inne. 4 mieszkańców zarejestrowało świadczenie usług transportowych. Zakład ślusarski Josefa Poschmanna przy dzisiejszej ul. 11 Listopada 6 zajmował się również naprawą samochodów. Według szacunków w tym czasie łebianie posiadali ok. 20-25 aut osobowych plus kilka dostawczych i ciężarowych. Z kolei zegarmistrz Ewald Stahnke (ul. Kościuszki 43) nie tylko sprzedawał i reperował zegarki, ale też oferował i naprawiał, rowery i urządzenia elektryczne. Niewątpliwie funkcję usługową pełniły lokale gastronomiczne, których w 1934 r. naliczono 9. Prowadziły one działalność całoroczną i nawet w okresie posezonowym tętniły życiem.

Handel

      Gmina Miejska Łeba liczyła 2552 mieszkańców (miasto ok. 1850). Ich zaopatrzeniem zajmowała się dobrze rozwinięta sieć placówek detalicznych. Najczęściej były one położone przy głównej ulicy. Prym wiodła branża spożywcza działająca w 8 sklepach, zwanych kolonialnymi, w tym jeden w Żarnowskiej. Największym składem spożywczym były delikatesy Wilhelma Paetscha, położone przy dzisiejszej ul. Kościuszki 56 (obecnie „dziewiątka"). W towary tekstylne, odzież, pasmanterię i obuwie mogliśmy się zaopatrzyć w 4 placówkach. Największa z nich znajdowała się przy dzisiejszej ul. Kościuszki 70 i była prowadzona przez Norberta Winterfelda - przedstawiciela jedynej żydowskiej rodziny zamieszkałej w Łebie. We wszelkiego rodzaju towary żelazne mogliśmy się zaopatrzyć u Franza Frenske (Kościuszki 60), a porcelanę i AGD mogliśmy nabyć u Elisa-beth Woynack-Schultz przy dzisiejszej ul. Kościuszki 67. Niektóre sklepy posiadały charakter wielobranżowy. Bardzo dobrze wyglądała podaż pieczywa i wyrobów cukierniczych. Zajmowały się tym 4 piekarnie. Do dziś pracuje tylko jeden z tych dawnych zakładów. To doskonale znana wszystkim łebianom Manufaktura Piekarnia Płotka przy ul. Piekarskiej. Dwa sklepy mięsne oraz po jednym nabiałowym, drogeryjnym, papierniczym, owocowo-warzywnym i apteka zamykały ofertę handlu detalicznego w Łebie.      Wspomnijmy jeszcze o zaopatrzeniu mieszkańców w ryby, które średnio 2 razy w tygodniu stanowiły ich główne danie obiadowe. Wiele rodzin korzystało z nich bezpłatnie, pozostali bez problemu mogli je rankiem kupić za niewielkie pieniądze prosto z kutra. Oprócz sieci sklepów działała tu hurtownia ryb, mąki, skład budowlany i opałowy oraz handel bydłem. Około 30 osób trudniło się zawodowo lub dorywczo obwoźnym handlem rybami i dojeżdżało swoimi pojazdami, głównie furmankami, do okolicznych miejscowości. Kilka z nich posiadało samochody pozwalające na dalsze wyjazdy. Znana jest ich aktywność m.in. w kilku miastach dzisiejszego województwa zachodniopomorskiego. 4 handlarzy posiadało stoiska na targowisku w Lęborku. Dniami targowymi były środy i soboty.

Turystyka

     W omawianym czasie wynajem kwater letnikom generował mniejsze przychody, niż miejscowe rybołówstwo. W połowie lat 30. Łeba gościła ok. 10 tyś. wczasowiczów w ciągu sezonu. Najpopularniejsze, wręcz standardowe, były pobyty tygodniowe. Oczywiście były też pobyty krótsze i dłuższe, niemniej jednak przeciętny trwał 7 dni. Po zsumowaniu uzyskamy łącznie 70 tyś. noclegów. Stosując średnią cenę 3,5 marki za łóżko, otrzymujemy sumę 245 tyś. marek przychodu z samego wynajmu kwater rocznie. Za te pieniądze moglibyśmy np. wybudować 33 typowe dla ówczesnej Łeby domy jednorodzinne. Do stawki za wynajem kwater musimy dodać co najmniej drugie tyle na wyżywienie, atrakcje i pozostałe koszty związane z urlopem. Powyższe wyliczenie świadczy, że już wówczas turystyka była jednym z najpoważniejszych źródeł dochodów miejscowej ludności.
     Do zakończenia II wojny św. poziom 10 tyś. letników w ciągu roku nie został on przekroczony. Czynnikiem ograniczającym był brak kwater. Jeszcze w 1931 r. doliczono się dokładnie 1357 wczasowiczów na pobyt ponad 3 doby. Tak intensywny wzrost był spowodowany w dużej mierze działalnością nazistowskiej organizacji „Kraft durch Freude" (Siła przez Radość), powołanej m.in. do organizowania wczasów pracowniczych. A jak wygląda to dzisiaj? Wystarczy letni spacer po mieście, aby się przekonać, z jak ogromnym postępem mamy do czynienia. Współcześnie do Łeby przyjeżdża 30-krotnie więcej gości wakacyjnych, niż 80 lat temu.